Poznaj sławnych Polaków.
Jan Paweł II (Karol Wojtyła) 1920-2005
Poeta i poliglota, a także aktor, dramaturg i pedagog. Od 16 października 1978 do 2 kwietnia 2005 papież. Jan Paweł II był jednym z najbardziej wpływowych przywódców XX wieku, a także najczęściej podróżującym światowym przywódcą w historii. Podczas trwającego 27 lat pontyfikatu odwiedził 129 krajów.
Był genialnym samoukiem. Podał pierwszą aksjomatyczną definicję przestrzeni (przestrzeń Banacha). Dopracował założenia analizy funkcjonalnej – terminologii podanej przez Banacha używają matematycy na całym świecie. Zmarł we Lwowie 31 sierpnia 1945 r. Polskie Towarzystwo Matematyczne ufundowało nagrodę im. Stefana Banacha, a polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych utworzyło program stypendialny jego imienia, mający zachęcić młodych ludzi do studiowania przedmiotów ścisłych w Polsce.
Należał do twórców Nowej Fali (1968-1976). Jest jednym z najbardziej znanych polskich poetów lingwistycznych. Interesował go jednak przede wszystkim język oficjalny, język pism i dokumentów i możliwości wykorzystania go w poezji. Od 1981 był wykładowcą na Uniwersytecie Harvarda w USA. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. Na język polski przetłumaczył wiele znanych dzieł, w tym sztuki Williama Shakespeare`a. Jego siostra to polska pisarka Małgorzata Musierowicz.
Stworzyła kostiumy do wielu polskich filmów (m.in. Constans, Barwy ochronne, Iluminacja), a także do wielu produkcji zagranicznych. Trzykrotnie była nominowana do nagrody Oscar za kostiumy do filmów: Lista Schindlera (1993), Pianista (2002), Czarownica (2014), ale jest też autorką strojów do takich znanych filmów jak: Bękarty wojny, Oliver Twist, Furia, Złodziejka książek, Kapitan Ameryka: pierwsze starcie i wiele innych.
Badał Ural, Syberię, Kraj Zakaspijski, Kamczatkę i wiele innych terenów. Razem z Rosjaninem Obruczewym opracował pierwszą mapę geologiczną Syberii. Współpracował przy budowie kolei transsyberyjskiej.
Urodził się w Żelazowej Woli i od dziecka fascynowała go muzyka. Od 1831 roku mieszkał we Francji. Jest jednym z najważniejszych kompozytorów okresu romantyzmu. Tworzył muzykę poważną, ale inspirował się melodiami ludowymi. Komponował mazurki, polonezy, nokturny, ballady, preludia, sonaty i utwory należące do innych gatunków muzycznych. Od 1927 roku w Warszawie odbywa się Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Fryderyka Chopina. Od jego imienia pochodzi nazwa najważniejszych polskich nagród muzycznych „Fryderyki”. Jego grób znajduje się na cmentarzu Père Lachaise w Paryżu, natomiast jego serce zostało przewiezione do Polski i znajduje się w Bazylice św. Krzyża w Warszawie.
W wieku 20 lat otworzył własny sklep w Moskwie. Był też charakteryzatorem w Cesarskim Teatrze Imperialnym. Założyciel firmy Max Factor, twórca wyrażenia „make-up”. To jemu przypisuje się wymyślenie koncepcji kosmetyków takich, jakie znamy dziś, czyli umieszczania ich w małych tubkach. Już w 1930 roku firma Max Factor eksportowała swoje produkty do 80 krajów świata. Zanim założył firmę kosmetyczną, był charakteryzatorem filmowym. W 1991 roku marka Max Factor została przejęta przez koncern Procter & Gamble, który jest właścicielem takich popularnych marek, jak: Blend a Med, Gillette, Lenor, Pampers, Old Spice, Braun i wielu innych.
Urodził się w Warszawie, a zmarł w Nowym Jorku. Jest autorem nazwy „witamina” (1912 rok). Badacz witamin, odkrył i wyodrębnił z otrębów ryżowych pierwszą witaminę B1. Przewidywał, że brak witamin może powodować takie choroby, jak szkorbut czy krzywica. Przyczynił się do polepszenia sposobu produkcji lekarstw i sam stworzył kilka nowych medykamentów. Polish Institute of Arts and Sciences of America (PIASA) co roku przyznaje naukowcom polskiego pochodzenia Nagrodę im. Kazimierza Funka
Powieściopisarz, nowelista i dramaturg. Od 1939 przebywał na emigracji, do 1963 w Argentynie, od 1964 we Francji. Jeden z najwybitniejszych pisarzy polskiej literatury współczesnej. Najważniejsze dzieła to Trans-Atlantyk, Iwona, księżniczka Burgunda, Ferdydurke, Pornografia.
Swoją karierę zaczynał w Łódzkim Klubie Sportowym. Po raz pierwszy w NBA (National Basketball Association) zagrał w 2008 roku jako zawodnik klubu Orlando Magic. Obecnie jest zawodnikiem Washington Wizards. Jest między innymi pierwszym Polakiem, który rozpoczął mecz w NBA w pierwszej piątce swojego zespołu i pierwszym, którego drużyna zagrała w finale NBA.
Urodził się w Gdańsku. W roku 1639 wybudował własne obserwatorium astronomiczne. Studiował ruchy komet, skatalogował gwiazdy i stworzył jedną z pierwszych map powierzchni księżyca. Wykorzystał własne obserwacje plam słonecznych do określenia okresu obrotów słońca. Jeden z kraterów na księżycu nazwano jego imieniem. Heweliusz był także właścicielem browaru. Dziś na jego cześć można wypić w Polsce piwo Hevelius.
Do jego najważniejszych osiągnięć naukowych należy praca nad grupami krwi. Odkrył prawa dziedziczenia grupy krwi i wprowadził oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, przyjęte na całym świecie w 1928 r. Oznaczył również czynnik Rh i odkrył przyczynę konfliktu serologicznego, co uratowało życie wielu noworodkom. Za to odkrycie był jednym z kandydatów do otrzymania Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny.
Jej filmy zdobywały wiele nagród na prestiżowych festiwalach, m.in. w Berlinie, Cannes. Była nominowana do Oscara za filmy Europa, Europa (1990) i W ciemności (2012). Jej siostrą jest Magdalena Łazarkiewicz polska reżyserka i scenarzystka (Ostatni dzwonek z 1989). Córką Agnieszki Holland i polskiego reżysera teatralnego, filmowego i operowego Laco Adamika jest reżyserka Katarzyna Adamik. Najbardziej znane filmy Holland to: Całkowite zaćmienie, Plac Waszyngtona, Kopia mistrza oraz Gorejący krzew.
Wyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1981 roku. Studiował w Amerykańskim Instytucie Filmowym. Jest stałym współpracownikiem Stevena Spielberga. Jest autorem zdjęć m.in. do takich filmów, jak: Raport mniejszości, Jerry Maguire, Terminal, Monachium, Motyl i skafander, Wojna światów, Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki, Czas wojny, Lincoln. Był także operatorem filmów Lista Schindlera i Szeregowiec Ryan – za zdjęcia do tych filmów otrzymał dwie nagrody Oscara.
Polski reportażysta, publicysta, poeta i fotograf, zwany „cesarzem reportażu”. Jego najważniejsze dzieła to: Imperium - o upadku związku radzieckiego, Cesarz - o Etiopii, Kirgiz schodzi z konia - o Azji Środkowej. Łącznie otrzymał ponad 40 nagród i wyróżnień. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.
Krzysztof Kieślowski 1941-1996
Polski reżyser i scenarzysta filmowy. Karierę rozpoczął jako reżyser specjalizujący się w filmach dokumentalnych, później zaangażował się w realizację filmów fabularnych. Sporadycznie podejmował też działalność teatralną. Z czasem jego nazwisko zaczęto kojarzyć z nurtem kina moralnego niepokoju. Jako wielki autorytet w dziedzinie filmu wykładał reżyserię i scenopisarstwo na uczelniach w Katowicach, Berlinie, Helsinkach, Łodzi. Jego imię nosi Wydział Radia i Telewizji na Uniwersytecie Śląskim.
Kompozytor muzyki poważnej, ludowej i filmowej. Debiutował pod koniec lat 50. XX w. Współpracował z takimi znanymi kompozytorami jak Krzysztof Penderecki, Henryk Górecki. Inspirował się kompozycjami rosyjskich twórców, m.in. Siergieja Prokofiewa. Jego najbardziej znana ścieżka dźwiękowa to muzyka do filmu Dracula Francisa Forda Coppoli (uznawana przez wielu za jedną z najlepszych ścieżek muzycznych na świecie). Ponadto jest autorem muzyki do filmu Pan Tadeusz Andrzeja Wajdy. Komponował też m.in. muzykę dla Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. Otrzymał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.
Urodził się w Toruniu. Jest twórcą współczesnej astronomii. Sławę przyniosła mu publikacja dzieła O obrotach ciał niebieskich przedstawiająca jego teorię heliocentryczną, która wyznaczyła kierunek wszystkich późniejszych badań. Dzięki opublikowaniu tej książki mówić można o przewrocie kopernikańskim, czyli o jednej z najbardziej znanych rewolucji naukowych. Większość dokumentów, które pozostawił po sobie Kopernik znajduje się w bibliotece w Uppsali (Szwecja). Imię Kopernika nosi między innymi krater księżycowy (Kopernik) oraz planetoida 1322 Coppernicus.
Jego prawdziwe nazwisko to Henryk Goldszmit. Był polsko-żydowskim lekarzem, pedagogiem, pisarzem, publicystą, działaczem społecznym. Prekursor działań na rzecz praw dziecka. Dla dzieci napisał m.in. książki.: Mośki, Joski i Srule, Józki, Jaśki i Franki, Sława, Król Maciuś Pierwszy. Założył i prowadził Dom Sierot dla dzieci żydowskich w Warszawie. W 1990 roku Andrzej Wajda nakręcił film pod tytułem Korczak z Wojciechem Pszoniakiem w roli głównej.
Jest drugim człowiekiem na świecie, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum, czyli wszystkie 14 szczytów o wysokości ponad 8 tysięcy metrów (przed nim dokonał tego Włoch – Reinhold Messner). Zginął na wysokości 8300 metrów podczas wejścia nową drogą na Lhotse (ośmiotysięcznik w środkowej części Himalajów Wysokich na granicy Nepalu i Chin). Powstały dwa filmy dokumentalne o jego życiu – Kukuczka (2011) oraz Jurek (2014).
Jego pierwszy klub to Varsovia Warszawa. W 2010 został zawodnikiem Borussii Dortmund. W tym klubie właśnie osiągnął swoje największe sukcesy i ugruntował swoją pozycję piłkarza o międzynarodowej sławie. Z tym klubem zdobył: dwukrotne Mistrzostwo Niemiec (2010/2011 i 2011/2012), Puchar Niemiec (2011/2012), Superpuchar Niemiec (2013). Zdobył także tytuł Króla Strzelców Bundesligi i wiele innych wyróżnień. W roku 2014 został zawodnikiem Bayernu Monachium. Od 2008 roku nieustająco gra w reprezentacji Polski. W 2014 roku zajął 30. miejsce na liście 100 najlepszych piłkarzy roku wg magazynu The Guardian.
Polsko-amerykański architekt, przedstawiciel modernizmu, postmodernizmu, neomodernizmu, teoretyk architektury, scenograf. Pochodzi z rodziny polskich Żydów. Architektura Libeskinda jest zaliczana do dekonstruktywizmu. Zaprojektował m.in. Muzeum Żydowskie w Berlinie, stworzył projekt zagospodarowania Ground Zero po World Trade Center w Nowym Jorku, w tym m.in. początkowy projekt Wieży Wolności.
Twórca linii kolejowej łączącej wybrzeże Atlantyku z wnętrzem Peru. Odcinek Callao-Oroya do 2005 roku był najwyżej na świecie położonym traktem kolejowym. Projektant i budowniczy Centralnej Kolei Transandyjskiej.
Kazimierz Michałowski 1901-1981
Najwybitniejszy polski egiptolog. Stworzył polską szkołę archeologii, która łączy badania i wykopaliska z pracami konserwatorskimi. W 2007 roku jego popiersie stanęło przed Muzeum Egipskim w Kairze. Kierował pracami przeniesienia świątyni Abu Simbel, zagrożonej zalaniem podczas budowy tamy w Assuanie.
Uważany za największego poetę polskiego romantyzmu. Porównywany do Byrona i Goethego. W okresie pobytu w Paryżu był wykładowcą literatury słowiańskiej w Collège de France. Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu Dziady oraz epopei narodowej Pan Tadeusz. W 1999 roku powstał film fabularny na motywach epopei w reżyserii Andrzeja Wajdy.
Polski poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata. W latach 1951–1989 żył na emigracji, do 1960 we Francji, następnie w Stanach Zjednoczonych. W Polsce do 1980 jego twórczość objęta była cenzurą, w 1993 powrócił do kraju. W 1980 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Jego książki zostały przetłumaczone na 44 języki.
Daniel Olbrychski jest niekwestionowanym królem polskiego kina. Pięć filmów, w których zagrał było nominowanych do Oscara. Jego mistrzem i wymagającym nauczycielem był Andrzej Wajda. Występował w wielu obrazach na Węgrzech, we Włoszech, Francji i RFN. Artysta jest laureatem wielu prestiżowych nagród.
Zdobył popularność już swoim debiutem krótkometrażowym Dwaj ludzie z szafą. Zdobył wiele prestiżowych nagród m.in. w Cannes, w Berlinie, trzy Złote Globy i kilka nominacji do Oscara. Otrzymał nagrodę Oscara za film Pianista. Jego najbardziej znane filmy to: Nóż w wodzie (zrealizowany w Polsce), Dziecko Rosemary, Chinatown, Tess, Gorzkie gody, Autor widmo i Rzeź.
Zaczynała grać w tenisa jako sześciolatka. Jest najwyżej notowaną Polką w historii organizacji WTA (Women`s Tennis Association). Grała i zdobywała wysokie miejsca we wszystkich najważniejszych światowych turniejach tenisowych zarówno w grze pojedynczej, jak i podwójnej (m.in. Wimbledon, Australian Open, US Open, Roland Garros). Była reprezentantką Polski na Igrzyskach Olimpijskich w Pekinie (2008) i Londynie (2012). W 2015 roku razem z polskim tenisistą Jerzym Janowiczem zdobyła Puchar Hopmana w Perth w Australii. Polska para pokonała w finale Serenę Williams i Johna Isnera.
Światowej sławy polski kardiochirurg. W 1985 pierwszy w Polsce przeprowadził udaną transplantację (przeszczepienie) serca. Przeprowadził również pierwsze w kraju i Europie Wschodniej wszczepienie sztucznej komory serca. Na początku marca 1990 przeprowadził pierwszą na świecie operację wszczepienia człowiekowi serca świni. W latach 2005–2007 był ministrem zdrowia. W 2014 roku powstał film fabularny o Relidze pt. Bogowie.
Pisał w okresie Młodej Polski (1891-1918). W 1924 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za powieść Chłopi. Jest to obraz polskiej wsi z początków XX wieku. Inną bardzo ważną powieścią Reymonta jest Ziemia obiecana. Jest to historia rozwijającego się w Polsce kapitalizmu. Najbardziej znaną ekranizacją tej powieści jest film Andrzeja Wajdy z 1974 roku.
Jej pierwszy pokaz mody odbył się w Mediolanie (Włochy). Zaraz po maturze wyjechała do USA. Była twarzą m.in. takich światowych marek, jak: Diesel, Dior, Chanel, Gucci, Versace, Apart. Była modelką na pokazach mody: Yves Saint Laurent, Donny Karan, Karla Lagerfelda, Chanel, Victoria`s Secret i wielu innych znanych projektantów. Jej twarz znalazła się na okładkach wielu magazynów na całym świecie (m.in. „Vogue”, „Elle”, „Harper`s Bazzar”, „Glamour”). Jest także projektantką.
Tworzy głównie portrety oraz pejzaże. Jednym z głównych motywów jego twórczości jest życie codzienne, przenikanie się sfer prywatnej i publicznej. Artysta tworzy również krótkometrażowe filmy inspirowane piosenkami swoich ulubionych zespołów punkowych. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach Tate Modern w Londynie, Centrum Pompidou w Paryżu, Museum of Modern Art w Nowym Jorku.
Jest jednym z najwybitniejszych polskich aktorów. Współpracował m.in. z Andrzejem Wajdą, Krzysztofem Zanussim i Jerzym Hoffmanem. Po sukcesach w Polsce wyjechał do Francji i stał się tam jednym z najbardziej poważanych artystów. Jest członkiem słynnej Comedie Francaise. Andrzej Seweryn wykładał również w polskiej i francuskiej Wyższej Szkole Teatralnej.
Jeden z najważniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku. Część swoich utworów napisał pod pseudonimem Litwos. W 1095 roku został uhonorowany Nagrodą Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości. Jest autorem najbardziej znanych polskich powieści historycznych: Quo vadis?, Krzyżacy oraz Pan Wołodyjowski, Potop i Ogniem i mieczem (trylogia). Jest także autorem jednej z najpopularniejszych polskich powieści dla młodzieży pod tytułem W pustyni i w puszczy.
Maria Skłodowska-Curie 1867-1934
Odkryła dwa nowe pierwiastki: polon i rad. Odkryciem promieniotwórczego radu uczyniła duży krok w rozwoju fizyki atomowej, a także terapii raka. Stworzyła Instytut Radowy (obecnie Instytut Curie), w którym prowadzono badania z zakresu chemii, fizyki i medycyny. Z tego instytutu wyszło czterech laureatów nagrody Nobla, między innymi córka Marii, Irène i jej zięć Fryderyk Joliot. Była pierwszą kobietą – profesorem Sorbony. Otrzymała dwie Nagrody Nobla w 1903 i 1911 roku i jest jedyną osobą, która otrzymała tę nagrodę dwa razy w różnych dziedzinach. Zmarła w wyniku choroby wywołanej kontaktem z substancjami promieniotwórczymi. Na cześć Marii Skłodowskiej Curie: nazwano pierwiastek nr 96 - CURIUM (KIUR) o symbolu Cm, nazwano metodę leczenia radem - CURIOTERAPIA, nazwano jednostkę aktywności 1 grama radu – 1 KIUR, minerały: SKLODOWSKIT, CURIOSKLODOWSKIT, CURIENIT, CURIT.
Polska poetka, eseistka, krytyk literacki, tłumaczka, felietonistka. Członkini oraz założycielka Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności. W 1996 otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki.
Jest jednym z najwybitniejszych i najpopularniejszych polskich reżyserów. Współtwórca Polskiej Szkoły Filmowej. Ma na swoim koncie filmy psychologiczne, historyczne, polityczne i adaptacje dzieł literatury pięknej. W 2000 r. Andrzej Wajda jako pierwszy filmowiec w polskiej historii otrzymał nagrodę Oscara za całokształt twórczości.
Współzałożyciel „Solidarności” – najważniejszej organizacji opozycyjnej przeciw rządowi Polski Ludowej. Organizacja ta nadal istnieje i dziś znana jest jako Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. W latach 1990-1995 Lech Wałęsa był Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej. W 1983 został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla. Zostałtakże dwukrotnie wyróżniony przez magazyn „Time” – w 1981 roku jako Człowiek Roku, a w 1999 jako jeden z najważniejszych ludzi stulecia. W 2013 roku Andrzej Wajda nakręcił film Wałęsa – człowiek z nadziei o jego życiu.
Zanim stał się znanym operatorem filmowym, brał udział w kręceniu teledysków dla największych gwiazd światowej muzyki (David Bowie, Elton John, Aerosmith, Paula Abdul, Sting). Za pracę przy teledyskach Janie`s got a gun (Aerosmith) i Stan (Eminem i Dido) otrzymał dwie nominacje do prestiżowej nagrody MTV Video Music Awards. Jest autorem zdjęć do takich filmów, jak: Karmazynowy przypływ, Bad Company, Piraci z Karaibów (wszystkie części), Sweeney Todd, Alicja w krainie czarów i wielu innych.
Studiował medycynę w Moskwie. Twórca sztucznego, międzynarodowego języka esperanto. Nowy język miał stanowić most porozumienia między ludźmi różnych kultur i ras. Esperanto czerpie z wielu języków, ale opiera się głównie na językach romańskich i charakteryzuje się uproszczoną gramatyką. Dziś umie się nim posługiwać ok. 8 mln osób. Od 1905, co roku (z niewielkimi wyjątkami) odbywa się Światowy Kongres Esperanto. Za każdym razem na Kongres wybierane jest inne miasto świata, w tym m.in.: Fortaleza i Brasilia (Brazylia), a także dwukrotnie Pekin (Chiny).
Jako pierwszy na świecie wykorzystał korzyści, jakie daje ropa naftowa. Wynalazł lampę naftową. Datę 31 lipca 1853 uznaje się za symboliczną datę narodzin przemysłu naftowego. Wtedy po raz pierwszy zastosowano w praktyce oświetlenie naftowe. W 1854 r. Łukasiewicz założył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej, a trzy lata później otworzył pierwszą rafinerię. Jeden z pomników upamiętniający tego wybitnego Polaka znajduje się we Lwowie.